Türkiye’de Kent Konseyleri Kadın Meclislerinin İyi Yönetişim Pratikleri: Katılımcı Demokrasi ve Eşit Temsil Perspektifi
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.15786260Anahtar Kelimeler:
kent konseyleri, kadın meclisleri, iyi yönetişim, kapsayıcı temsiliyet, demokratik katılım, hesap verebilirlikÖzet
Bu çalışma, yerel yönetişimde kent konseyleri ve kadın meclislerinin kurumsal rolünü ve işlevsel dinamiklerini çok katmanlı bir metodolojik yaklaşımla incelemektedir. Araştırma, yerel yönetişim mekanizmalarının demokratikleşme sürecindeki rolünü ve toplumsal cinsiyet eşitliği perspektifinden kent konseylerinin işlevselliğini derinlemesine analiz etmektedir. Özellikle son yıllarda, kent konseylerinin yerel demokrasinin güçlendirilmesindeki rolü ve kadın meclislerinin karar alma süreçlerindeki etkinliği giderek daha fazla önem kazanmaktadır. Çalışmanın teorik çerçevesi, devlet-toplum ilişkilerinin tarihsel dönüşümünü, yönetişim paradigmasının gelişimini ve feminist kuram bağlamında katılımcı demokrasi anlayışını kapsamlı bir şekilde ele almaktadır. Kent konseylerinin demokratik meşruiyet ve katılımcı yönetim açısından konumu, uluslararası örnekler ve karşılaştırmalı analizler ışığında değerlendirilmektedir. Çalışmanın odak noktasını oluşturan kadın meclisleri, yerel düzeyde kapsayıcı temsiliyet ve demokratik katılımın güçlendirilmesi, kentsel hakların erişilebilirliği ve sürdürülebilir kentsel gelişim stratejilerinin oluşturulması, şeffaflık ve hesap verebilirlik mekanizmaları boyutlarıyla incelenmektedir. Kent konseylerinin karar alma süreçlerinde kadın meclislerinin etkinliği, karşılaştıkları zorluklar ve geliştirdikleri çözüm stratejileri, daha önce yapılmış çalışmalar üzerinden bir literatür taraması ile analiz edilmektedir. Çalışma, iyi yönetişim ve gelişim sürecinin tarihsel arka planını ortaya koymak amacıyla, Cumhuriyet'in kuruluş yıllarından çok partili siyasal yaşama geçiş sürecine uzanan kapsamlı bir tarihsel analiz sunmaktadır. Bu bağlamda, yerel yönetimlerde kadın temsiliyetinin kurumsal gelişimi; yasal düzenlemeler, uluslararası sözleşmeler ve toplumsal cinsiyet eşitliği politikaları çerçevesinde değerlendirilmektedir. Çalışmanın ortaya koyduğu en önemli sorun, Türkiye'deki kent konseyleri kadın meclislerinin yeterli sayıda olmamasıdır. Çalışma, mevcut kadın meclislerinin iyi yönetişim pratiklerini sistematik bir şekilde analiz ederek, bu yapıların etkinliğinin artırılması ve sürdürülebilirliğinin sağlanması için politika önerileri sunmaktadır. Ayrıca kent konseylerinin demokratik katılım ve toplumsal cinsiyet eşitliği açısından karşılaştığı yapısal sorunları tespit ederek, bu sorunların çözümüne yönelik stratejik bir yol haritası önermektedir.
Referanslar
Akarçay, P. ve Ak, G. (2017). Participation right as a human right and case of Edirne City Council. International Journal of Social Sciences and Education Research, 3(5), 1765-1773. https://doi.org/10.24289/ijsser.338214
Akdemir, D. (2020). Kentli̇ hakları ve kent konseyleri̇. Pamukkale University Journal of Social Sciences Institute. (40), 149-167. https://doi.org/10.30794/pausbed.676236
Aksu, H. ve Taştekin, A. (2020). Kent konseylerinin yerel demokrasiye katkısı: kent konseyleri üzerine bir araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(TBMM’nin 100. Yılı ve Millî İrade Özel Sayısı,), 190-203. https://doi.org/10.32709/akusosbil.737542
Alkan, A. (2004). Yerel Siyaset Kadınlar İçin Neden Önemli? Birikim Dergisi, (179), 78-83.
Arar, A. (t.y.). Yerel Gündem 21. T.C. Dışişleri Bakanlığı. https://www.mfa.gov.tr/yerel-gundem-21.tr.mfa
AREM. (2008). Kadın Hakları ve Yerel Yönetimler Kadın Dostu Kentlere Doğru. T.C. İçişleri Bakanlığı Araştırma ve Etütler Merkezi [AREM]. Yalçın Matbaacılık.
Atılgan, Z., & Yıldırım, K. (2022). Türkiye’de Yerel Yönetişim Modeli Olarak Kent Konseyleri: Gerekliliği ve Karşılaşılan Temel Açmazları Üzerine Bir Değerlendirme. Takvim-i Vekayi, 10(2), 178-213.
Bayraktar, H. (2023). Sürdürülebilir kalkınmada kent konseylerinin rolü üzerine bir değerlendirme: Kars kent konseyi örneği. Artvin Çoruh Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 309-335. https://doi.org/10.22466/acusbd.1308120
Beebeejaun, Y. (2017). Gender, urban space, and the right to everyday life. Journal of Urban Affairs, 39(3), 323-334.
Belet, N. H. (2022). “Kadın Tematik Başlığında Plan Gibi Bakmak: Türkiye Cumhuriyeti On Birinci Kalkınma Planı ve Kadın Özel İhtisas Komisyonu Raporunun Analizi. Uluslararası Eşitlik Politikası Dergisi, 2(1), 79-98.
Belet, N.H. (2024). Kadınların Güçlen(diril)mesinde Yeni Yaklaşım: Mor Yerleşkeler. İçinde Zeynep Banu Dalaman (Ed), Women in a Global World: From Health to Art, Economy To Politics, (381-408). Transnational Press London.
Berktay, F. (2004). Kadınların insan haklarının gelişimi ve Türkiye. Sivil toplum ve demokrasi konferans yazıları, 7(1).
Bevir, M. (2009). Key concepts in governance. SAGE Publication.
Bovens, M. (2007). Analysing and assessing accountability: A conceptual framework. European Law Journal, 13(4), 447-468.
Brenner, N. (2004). New state spaces: Urban governance and the rescaling of statehood. OUP Oxford.
Cömert, E. (2024). Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Performans Denetimi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (65), 153-168. https://doi.org/10.53568/yyusbed.1437125
Çelikyay, H. (2018). Türki̇ye’de yerel yöneti̇m reformları bağlamında yeni̇ kent yöneti̇m yapısı. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6(14), 128-140. https://doi.org/10.33692/avrasyad.510634
Çukur, A. (2023). Türkı̇ye’de Malı̇ Yerelleşmenı̇n Bölgesel Gelı̇r Eşı̇tsı̇zlı̇ğı̇ ve Yoksulluk Üzerı̇ne Etkı̇lerı̇. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 19(3), 527-560. https://doi.org/10.17130/ijmeb.1321112
Dalaman, Z. B. (2021). Osmanlı Toplumu Son Döneminde Kadın Dergileri ve Feminist Uyanış. İçinde Küreselleşen Dünyada Kadın ve Siyaset II (11-22). Transnational Press London.
Dalaman, Z. B. (2023). Gender Mainstreaming in Türkiye within The Framework of The “European Charter for Equality of Women and Men in Local Life”. In Women in a Global World, Edition III: Empowerment and Challenges (35-46). Transnational Press London.
Dalaman, Z. B. (2024). Women’s Political Participation in Türkiye: A Century of Progress and Ongoing Challenges. Journal of Sustainable Equity and Social Research (JSESR), 1(Special Issue on Women), 28-52. https://doi.org/10.5281/zenodo.13910484
Denhardt, J.V. ve Denhardt, R.B. (2015). The New Public Service: Serving, Not Steering (4th ed.). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315709765
Dinmezpınar, C. (2014). TBMM Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu. Yasama Dergisi, (28), 5-29.
Emrealp, S. (2010). Türkiye Yerel Gündem 21 Programı uygulamalarına yönelik kolaylaştırıcı bilgiler. UCLG- MEWA Yayını.
Fenster, T. (2005). The right to the gendered city: Different formations of belonging in everyday life. Journal of Gender Studies, 14(3), 217-231.
Fukuyama, F. (2014). State-building: Governance and World Order in the 21st Century. Cornell University Press.
Fung, A. (2015). Putting the public back into governance: The challenges of citizen participation and its future. Public Administration Review, 75(4), 513-522.
Göymen, K. (2006). Dynamics of Changes in Turkish Local Governance Demise of the Bureaucratic Ruling Tradition?. Society and Economy. Central and Eastern Europe ǀ Journal of the Corvinus University of Budapest, 28(3), 245-266.
Göymen, K. (2008). The Evolving State–third sector relations in Turkey. In The Third Sector in Europe (223-241). Routledge.
Göymen, K. (2010). Türkiye’de yerel yönetişim ve yerel kalkınma. Boyut Yayın Grubu.
Güney, M. E., Akbudak, H., Ay, F., Tuncay, B., Tanrıverdi, S. ve Şanlı, N. (2022). Kadın dostu kent planlama yaklaşımı kapsamında güvenlik kriterinin değerlendirilmesi: Çiğli örneği. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (31), 16-58. https://doi.org/10.54600/igdirsosbilder.1070976
Günlük-Şenesen, G., Yücel, Y., Yakar Önal, A., Ergüneş, N. ve Yakut-Çakar, B. (2017). Kadınsız Kentler: Toplumsal Cinsiyet Açısından Belediyelerin Politika ve Bütçeleri. Bilgi Üniversitesi Yayınları. https://bilgiyay.com/wp-content/uploads/2021/03/kadinsizkentler-ae.pdf (Erişim: 26 Ocak 2023)
Gürbüzer, A. (2024). Kentsel politika yapımı ve uygulamada kent konseylerinin rolü: Selçuklu ve Nilüfer belediyeleri üzerinden karşılaştırmalı bir analiz. International Journal of Academic Value Studies (Javstudies Javs), 1(1), 1-17. https://doi.org/10.29228/javs.75502
Harvey, D. (2012). Rebel cities: from the right to the city to the urban revolution. Verso.
Held, D. (2006). Models of democracy (3rd ed.). Stanford University Press.
Hood, C. ve Heald, D. (2006). Transparency: The key to better governance? Oxford University Press for the British Academy.
Jessop, B. (2020). The State: Past, Present, Future. Polity Press.
Kalaycı, S. ve Akın, A. (2021). Sosyal hizmetlerin yerelleşmesine kent Konseylerinin katkıları. Toplum ve Sosyal Hizmet, 32(1), 189-210. https://doi.org/10.33417/tsh.750180
Kardam, N. ve Acuner, S. (2018). National women’s machineries: structures and spaces. İçinde Shirin M. Rai (ed.), Mainstreaming gender, democratizing the state? Institutional mechanisms for the advancement of women (96-113). Manchester University Press. https://www.manchesteropenhive.com/view/9781526137494/9781526137494.00014.xml
Kaşıkırık, A. (2023). Stratejik Planlarda Kadınlar: Büyükşehir Belediyelerinin 2020-2024 Stratejik Planlarında Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin İzini Sürmek. Anadolu Strateji Dergisi, 5(1), 125-159.
KEİG. (2013). Türkiye’de Kadın Emeği ve İstihdamına Yönelik Politikalar. Kadın Emeği ve İstihdamı Girişimi. https://www.keig.org/wp-content/uploads/2016/03/genelge-kitap-2013.pdf
Kelly, P. (2022). Locke: liberalism and the externalisation of conflict. In Conflict, War and Revolution: The Problem of Politics. In International Political Thought (181-212). LSE Press. https://doi.org/10.31389/lsepress.cwr.f
KGSM. (2021). Türkiye’de Kadın-Erkek Eşitliğine Duyarlı Planlama ve Bütçeleme Projesi Bilgilendirme Seminerleri Başladı. T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü. https://www.aile.gov.tr/ksgm/haberler/turkiye-de-kadin-erkek-esitligine-duyarli-planlama-ve-butceleme-projesi-bilgilendirme-seminerleri-basladi/ (Erişim Tarihi: 26 Ocak 2023)
Klatzer, E. (2012). Yerel yönetimlerde toplumsal cinsiyet eşitliği ve bütçeleme kılavuzu. TESEV Yayınları.
Klatzer, E., Akduran, Ö. ve Gültaşlı, M. (2015). Belediyelerde Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme Eğitimlerine Yönelik Eğitici Rehberi.
Klijn, E. H. (2008). Governance and governance networks in Europe: An assessment of ten years of research on the theme. Public management review, 10(4), 505-525.
Koç. E. (2024). Erken Cumhuriyet Döneminde Hümanizm Tartışmaları. The Journal of Social Sciences, 67(67), 30-55.
Kutluca, B. (2022). Bir Katılım Aracı Olarak Kent Konseylerine İlişkin Bir Değerlendirme. International Journal of Disciplines Economics & Administrative Scienves Studies, 8(39), 231-239. https://doi.org/10.29228/ideas.57988
Mann, M. (2012). The sources of social power: Volume 4, globalizations, 1945-2011. Cambridge University Press.
North, D. C. (1990). Institutions, institutional change and economic performance. Cambridge University Press.
Osborne, S. (2020). Public service logic: Creating value for public service users, citizens, and society through public service delivery. Routledge.
Öktem, M. K., Sadioğlu, U. ve Gürsoy Haksevenler, B. H. (2020). Kent Konseyi Kadın Meclislerinin İzlenmesi: Şişli Belediyesi Kent Konseyi ve Silivri Belediyesi Kent Konseyi. Kadın Adayları Destekleme Derneği Yayınları.
Ömer Ulukaya, E. (2024). Kosova’da 1979 Sonrası Arnavut Milliyetçilik Hareketleri. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 14(28), 36-58.
Özdemir, A. (2023). Afet yönetiminde belediyelerin rolü. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(2), 828-839.
Özgür, H. ve Cansever, N. (2022). Türkiye’de 1991–2002 Döneminde Yerel Yönetim Reformu Çabalarına Dair Söylemler, Denemeler ve Gelişmeler. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 209-234.
Özlü, R. M. (2020). Kent konseyi kararlarının değerlendirilmesi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (55), 117-140. https://doi.org/10.18070/erciyesiibd.560052
Öztop, S., & Bolat, C. (2024). Belediye Personeli Bakımından Türkiye ve Fransa Karşılaştırması. Medeniyet Araştırmaları Dergisi, 8(2), 8-19.
Peake, L. (2016). The twenty‐first‐century quest for feminism and the global urban. International Journal of Urban and Regional Research, 40(1), 219-227.
Peters, B. G. ve Pierre, J. (2016). Comparative governance: Rediscovering the functional dimension of governing. Cambridge University Press.
Pierre, J. (2011). The politics of urban governance. Bloomsbury Publishing.
Purcell, M. (2002). Excavating Lefebvre: The right to the city and its urban politics of the inhabitant. GeoJournal, 58, 99-108.
Rhodes, R.A.W. (1997). Understanding Governance. Policy Networks, Governance, Reflexivity and Accountability. Open University Press.
Rosenau, J. N. (2003). Distant proximities: Dynamics beyond globalization. Princeton University Press.
Sadioğlu, U. ve Çifci, Y. (2021). Avrupa’da Yerel Yönetimler Reformu Sonrasında Türk Yerel Yöntemleri İçin Bir Tipoloji Belirleme Çalışması. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 20(1), 255-292. https://doi.org/10.32450/aacd.995912
Sarıtürk, M. (2023). Geçmişten Günümüze Temsilî Bürokrasi Anlayışının Gelişimi ve Bürokrasinin Meşruiyeti Üzerindeki Etkileri. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 30(2), 257-276.
Sassen, S. (2001). The global city: New York, London, Tokyo (2nd ed.), Princeton University Press.
Stoker, G. (2018). Governance as theory: five propositions. International Social Science Journal, 68(227-228), 15-24. https://doi.org/10.1111/issj.12189
Sumbas, A. (2024). Decentralization to municipalities and party control over women’s councils in Turkey: cultivating women’s political power or relegating them to the backyard? Politics, Groups, and Identities, 12(1), 1-22.
Sumbas, A. ve Ömürgönülşen, U. (2018). Etkin bir yerel paydaş olma yolunda kadın meclislerinin karşılaştığı sorunlar üzerine bir değerlendirme: Ankara kadın meclisleri örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 32(1), 65-81.
Şişli, O. (2024). Yerel Yönetimlerin Güçlendirilmesinde Katılımın Etkisi: Kent Konseyleri. Social Mentality and Researcher Thinkers Journal (SMART JOURNAL), 8(65), 2158-2169.
TBB. (2021). CEMR Avrupa Yerel Yaşamda Kadın-Erkek Eşitliği Şartı. Türkiye Belediyeler Birliği. https://www.tbb.gov.tr/Tr/icerik_cemr-avrupa-yerel-yasamda-kadin-erkek-esitligi-sarti_304 (Erişim Tarihi: 26 Ocak 2023)
Tekeli, Ş. (2017). Feminizmi Düşünmek. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
TKBB. (2024). Kent Konseyleri Hakkında Bilgilendirme (İNFOGRAFİK). Türkiye Kent Konseyleri Birliği. https://www.kentkonseyleribirligi.org.tr/duyuru/kent-konseyleri-hakkinda-bilgilendirme-infografik.html (Erişim Tarihi: 10.03.2025)
TKKB. (2021). Kadın Meclisleri Tarama Çalıştayı. Türkiye Kent Konseyleri Birliği. https://www.kentkonseyleribirligi.org.tr/tema/dokumanlar/kadincalistay.html (Erişim Tarihi: 26 Ocak 2023)
Toprak, Z. (2018). Türkiye’de Kadın Özgürlüğü ve Feminizm. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Tosun, E. K. (2017). Bir Kentte Yaşamaktan Memnun Olma ile Kentsel Yönetsel Süreçlere Katılım Arasında İlişki Var Mıdır? Bursa Kent Konseyi Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (26), 201-222.
Tunç, T. ve Parıltı, N. (2023). Fransız Örgüt Kültürü: Fransız Devrimi’nin Etkileri ve Hofstede’nin Kültür Boyutları Açısından Bir Değerlendirme. Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri Dergisi, 9(18), 118-139.
UN Women. (2018). Fourth UN Women Safe Cities and Safe Public Spaces Global Leaders’ Forum: Proceedings Report. https://www.unwomen.org/en/digital-library/publications/2018/12/fourth-un-women-safe-cities-and-safe-public-spaces-global-leaders-forum (Erişim Tarihi: 26 Ocak 2023)
UNDP. (1997). Governance for sustainable human development. United Nations Development Programme.
Weber, M. (1978). Economy and society: An outline of interpretive sociology. University of California Press.
Yörükoğlu, F. (2009). Türk belediyeciliğinin gelişim süreci. Mevzuat Dergisi, 12(135), 1-16.
Resmî Belgeler ve Raporlar
Sayılı Belediye Kanunu. (2005). T.C. Resmî Gazete, 25874, 13 Temmuz 2005.
ASHB. (t.y.). Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi (CEDAW). T.C. Aile ve Soyal Hizmetler Bakanlığı. https://www.aile.gov.tr/media/35256/kadinlara-karsi-her-turlu-ayrimciligin-onlenmesi-sozlesmesi-ve-ihtiyari-protokolu.pdf (Erişim Tarihi: 26 Ocak 2023)
Congress of Vienna. (1815). Final Act of the Congress of Vienna. British Foreign Office.
Kent Konseyi Yönetmeliği. (2006, Ekim 8). Resmî Gazete (Sayı: 26313).
Lexpera. (t.y.). 6284 Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun. https://www.lexpera.com.tr/mevzuat/kanunlar/ailenin-korunmasi-ve-kadina-karsi-siddetin-onlenmesine-dair-kanun-6284 (Erişim Tarihi: 26 Ocak 2023)
Mevzuat. (2005). 5392 No2’lu belediye Kanunu 2005. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5393&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5 (Erişim Tarihi: 26 Ocak 2023)
United Nations Conference on Environment and Development. (1992). Agenda 21, Rio Declaration. United Nations. https://www.un.org/en/development/desa/population/migration/generalassembly/docs/globalcompact/A_CONF.151_26_Vol.I_Declaration.pdf (Erişim Tarihi: 26 Ocak 2023)
WECD. (1987). Our common future. World Commission on Environment and Development. https://archive.org/details/ourcommonfuture00world (Erişim Tarihi: 26 Ocak 2023)
Workd Bank. (1989). From crisis to sustainable growth - sub Saharan Africa : a long-term perspective study. https://documents.worldbank.org/en/publication/documents-reports/documentdetail/498241468742846138/from-crisis-to-sustainable-growth- (Erişim Tarihi: 26 Ocak 2023)
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Zeynep Banu Dalaman
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
