Women’s Rights Reforms and the Modernization Process During the Atatürk Era (1923 1938): An Analysis Through Atatürk’s Discourse
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.14602521Keywords:
Atatürk Era, Turkish Women’s Rights Reforms, Women’s Studies, Modernization, Atatürk’s DiscourseAbstract
The purpose of this study is to examine the civil and legal rights that Turkish women gained during the Atatürk period (1923-1938) within the framework of Atatürk’s statements. This study covers the women’s rights reforms implemented from the foundation of the Republic of Turkey until Atatürk’s death (1923-1938) and also addresses the development of the women’s movement in the Ottoman Empire from the Tanzimat to the Constitutional Monarchy period as a historical context. The historical analysis method was used in the research by examining primary and secondary sources. In particular, period publications, Atatürk’s parliamentary speeches, public addresses and systematic analysis of official documents were emphasized. The probable findings of the research are that the reforms carried out during the Republic period provided important gains such as women’s political rights (the right to vote and be elected in municipal elections in 1930 and in general elections in 1934), gender equality legally secured with the adoption of the Civil Code (1926), and expanded educational opportunities; and that Atatürk’s statements, especially emphasizing women’s contributions to the War of Independence and their role in social development through education, formed the ideological foundations of the reform process. This study, on the one hand, presents a comprehensive analysis of the gender equality dimension of the modernization project by examining the women’s rights reforms of the Atatürk era within the historical continuity from the Ottoman Empire to the Republic, and on the other hand, it exhibits a distinct scientific originality by presenting an original approach to understanding the ideological and philosophical foundations of women’s rights in Turkish modernization through the systematic analysis of Atatürk’s discourses.
References
Afetinan, A. (1982). Atatürk ve Türk Kadın Haklarının Kazanılması. Milli Eğitim Basımevi.
Afetinan, A. (2010). Medenî bilgiler ve M. Kemal Atatürk’ün el yazıları. AKDTYK Atatürk Araştırma Merkezi Yayını.
Ak, G. (2022). Katı Olan Herşeyin “Zihniyet”te Erimesi: Atatürk Düşünü ve ‘Çağdaşlaşma’ Meselesi. Topkapı Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 27-52. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tjssd/issue/69833/1077853
Ak, G. (2024). Osmanlı-Türk Modernleşmesinden Cumhuriyet’e Modernizm. Topkapı Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 11-24. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tjssd/issue/82937/1415429
Akyüz, Y. (2008). Türk Eğitim Tarihi. Kolej.
Arat, Y. (1998). Türkiye’de Modernleşme Projesi ve Kadınlar. İçinde S. Bozdoğan ve R. Kasaba (Eds.) Türkiye’de Modernleşme ve Ulusal Kimlik, (82-98), Tarih Vakfı Yurt Yayınları. https://arsiv.halkevleri.org.tr/sites/default/files/indir/01-11-2010-arat_yesim_turkiyede_modernlesme_projesi_ve_kadinlar.pdf
Atamer, Y. M. (2008). Rezeption und Weiterentwicklung des schweizerischen Zivilgesetzbuches in der Türkei. Rabels Zeitschrift Für Ausländisches Und Internationales Privatrecht / The Rabel Journal of Comparative and International Private Law, 72(4), 723–754. http://www.jstor.org/stable/27878766
Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri II (1952), Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayınları. Ankara.
Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri (2006). Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, Cilt I-III (Açıklamalı Dizin ile). AKDTYK Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları. Divan Yayıncılık.
Aydın, M. A. (2018). Türk Hukuk Tarihi. Beta Yayınevi.
Berkes, N. (2002). Türkiye’de Çağdaşlaşma. Yapı Kredi Yayınları.
Berktay, F. (2000). Kadınların İnsan Hakları: Uluslararası İnsan Hakları Hukukunda Yeni Bir Açılım. O. Uygun (Ed.), Türkiye’de İnsan Hakları içinde Yapı Kredi Yayınları.
Berktay, F. (2015). Tarihin cinsiyeti. Metis Yayınları.
Caporal, B. (1982). Kemalizm’de ve Kemalizm Sonrasında Türk Kadını. İş Bankası Kültür Yayınları.
Caporal, B. (2000). Kemalizm Sonrasında Türk Kadını 1 (1923-1970). Çağdaş Matbaacılık ve Yayıncılık.
Çakır, S. (1996). Osmanlı Kadın Hareketi. Metis Yayınları.
Çalışlar, İ. (2006). Latife Hanım. Doğan Kitap.
Çeçen, A. (1990). Halkevleri. Gündoğan Yayınları.
Çolak, H. (2012) Türk toplumunda demokrasi ve yerel yönetimlerin tarihsel gelişimi bağlamında 1580 sayılı belediye kanunu yasama müzakereleri, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 49, 33-55. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/20488
Dalaman, Z. B. (2021). Osmanlı Toplumu Son Döneminde Kadın Dergileri ve Feminist Uyanış. İçinde Z. B. Dalaman (Ed.), Küreselleşen Dünyada Kadın ve Siyaset II (11-22). Transnational Press.
Dalaman, Z. B. (2021a). Feminist alternatif medyanın yarattığı yeni kadın kimlikleri: Türkiye ve Tunus incelemesi. Yıldız Social Science Review, 7(1), 36-57. https://doi.org/10.51803/yssr.901742
Dalaman, Z. B. (2022). Türkiye’de Ulus Devlet İnşa Sürecinde (1923-1950) Kadın Asker ve Asker Annesi Tartışmaları. Belgi Dergisi, (23), 47-71. https://doi.org/10.33431/belgi.1020536
Dalaman, Z. B. (2024). Women’s Political Participation in Türkiye: A Century of Progress and Ongoing Challenges. Journal of Sustainable Equity and Social Research, 1(Special Issue on Women), 28-52. https://doi.org/10.5281/zenodo.13910484
Dalaman, Z. B. & Metin, S. (2024). Selma Rıza: Osmanlı Kadın Hareketi’nde Kaleminden Kadın Hakları Mücadelesine Etkin Rolü ve Mirası. İçinde Z. B. Dalaman, G. Ak (Eds.), Sınırları Aşanlar: Osmanlı İmparatorluğu ve Erken Türkiye Cumhuriyeti’nin Öncü Kadınları (61-88). Ati Yayınları.
Durakbasa, A. (2000). Halide Edip: Türk Modernlesmesi ve Feminizm. İletişim.
Erdem, A. R. (2015). Atatürk’ün Kadına ve Kadın Eğitimine Verdiği Önem. Belgi Dergisi, (9), 1266-1277. https://dergipark.org.tr/en/pub/belgi/issue/35050/388794#article_cite
Gürcüm, B. H. ve Arslan, A. (2017). 19. yüzyıl süfraj hareketinde sessiz direnişin sembolü olarak reform kıyafeti. İdil, 6(32), 1385-1411. https://doi.org/10.37879/belleten.2015.1073
Güler, A. (2024). Atatürk’ün Eşi Olmak - Eşim Latife Hanım. Halk Kitabevi.
Gündüz, Z. Y. (2002). Die Demokratisierung ist weiblich--: die türkische Frauenbewegung und ihr Beitrag zur Demokratisierung der Türkei. Der Andere Verlag.
Hakimiyeti Milliye, 29 Mart 1923.
Kandiyoti, D. (1997). Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar: Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler. Metis Yayınları.
Kandiyoti, D. (1991). End of empire: Islam, nationalism and women in Turkey. In Women, Islam and the state (pp. 22-47). Palgrave Macmillan UK.
Kaplan, İ. (2005). Türkiye’de Milli Eğitim İdeolojisi. İletişim.
Kocatürk, U. (1984). Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri. Turhan Kitabevi.
Konan, B. (2011). Türk Kadınının Siyasi Hakları Kazanma Süreci. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 60(1), 157-174. https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000001622
Kuran, E. (1994). Türkiye’nin Batılılaşması ve Milli Meseleler. Türkiye Diyanet Vakfı Yayını.
Kurnaz, Ş. (1996). Millî mücadelede Türk kadını. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 12(34), 257-268. https://dergipark.org.tr/en/pub/aamd/issue/61231/908716#article_cite
Kurnaz, Ş. (2011). Yenileşme Sürecinde Türk Kadını: 1839-1923. Ötügen.
Kütükçü, M. (2022). Millî Mücadele Dönemi Gazeteleri (1918-1923). Çukurova Araştırmaları Dergisi, 8(17), 415-425. http://dx.doi.org/10.29228/cukar.64896
Kutukoglu, M. S. (2020). 71. Yılı Kutlerken. Turkish Journal of History, 71, IX+. https://link.gale.com/apps/doc/A637131810/AONE?u=anon~bc8d8cad&sid=googleScholar&xid=ee98c33d
Muhiddin, N. (2006). Nezihe Muhiddin Bütün Eserleri 4. Cilt. Kitap Yayınevi.
Özverim, M. (1998). Mustafa Kemal ve Corinne Lütfü: Bir Dostluğun Öyküsü. Milliyet Yayınları.
Özbilen, D. K. Milli Mücadele Dönemi Kadın Edebiyatında Halide Edip Adıvar’ın Kaleminden Kadın Direnişinin Yansımaları. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 13(1), 105-112. https://doi.org/10.55024/buyasambid.1298751
Öztan, B. (2015). Aile Hukuku. Turhan Kitabevi.
Tanin, 29 Mart 1923.
Sertel, S. (2015). TBMM’de Bir Cumhuriyet Aydını: Dr. Fatma Memik. Edebiyat Fakültesi Dergisi, 32(1), 193-214. https://arastirmax.com/en/system/files/dergiler/263/makaleler/32/1/arastirmax-tbmmde-bir-cumhuriyet-aydini-dr-fatma-memik.pdf
TBMM Z. C. Devre 2, Cilt 27, İçtima 4 (1 Kasım 1926).
TBMM Z. C. Devre 3, Cilt 10, İçtima 2 (8 Nisan 1929).
TBMM Z.C. Devre 3, Cilt 5, 1 Kasım 1928
TBMM Z. C. Devre 3, Cilt 13, İçtima 3 (1 Kasım 1929).
TBMM Z. C. Devre 3, Cilt 18, İçtima 3 (3 Nisan 1930).
Tekeli, Ş. (2017). Feminizmi Düşünmek. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Tekeli, Ş. (1995). Women in Modern Turkish Society: A Reader. Zed Books.
Tekin, C. (2019). Atatürk’ün hedeflediği Türk kadını profilinin izleri: Konya nutku örneği. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (65), 445-464. https://doi.org/10.14222/Turkiyat4119
Toprak, Z. (2014), Türkiye’de Kadın Özgürlüğü ve Feminizm (1908-1935). Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Toprak, Z. (1992). II. Meşrutiyet Döneminde Devlet, Aile ve Feminizm. İçinde SosyoKültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi. (228-237). T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayını.
Ünal, S. (2014) Türk kadınının seçme ve seçilme hakkını kazanması ve basın, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9 (7), 525-559.
Zihnioğlu, Y. (2003). Kadınsız İnkılap: Nezihe Muhiddin, Kadınlar Halk Fırkası, Kadın Birliği. Metis.
Zürcher, E. J. (1993). Türkiye-Modern Bir Tarih. IB Tauris.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Feyza Özdemir
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
