Female Representation and Feminist Critique in the Early Republican Period: Women's Discourse in Yakup Kadri Karaosmanoğlu's Works and Selma Rıza's Critical Approach
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.14602448Keywords:
Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Selma Rıza, feminist criticism, female representation, Early Republican period, gender equality, İkdam newspaperAbstract
This study examines the representation of women in Yakup Kadri Karaosmanoğlu's works, focusing on his 1921 article in İkdam newspaper and Selma Rıza's critical response. The primary objective is to present a comparative perspective on the divergent approaches to women's rights by two significant intellectuals of the same period. The research scope encompasses a detailed analysis of female representation in Karaosmanoğlu's novels including Kiralık Konak, Yaban, Sodom ve Gomore, Ankara, and Kadınlık ve Kadınlarımız, along with his 1921 İkdam article and Rıza's responsive letter. Methodologically, the study employs feminist criticism's analytical tools, utilizing qualitative research methods, discourse analysis, and historical analysis techniques to systematically evaluate period texts. This approach enables the analysis of patriarchal structures and gendered discourse in literary texts while facilitating a scientific examination of the relationship between female character representation and contemporary social structure. The research contributes to the literature in three fundamental ways: First, it provides a historical perspective by documenting the intellectual dimension of the women's movement during the Ottoman-Republican transition. Second, it establishes a historical foundation for contemporary women's studies by analyzing intellectual disagreements of the period from a feminist perspective. Third, it makes an original contribution to literary sociology by examining female representation in early Republican Turkish literature. In this context, the study both presents significant data for understanding gender relations in a historical period and provides findings that illuminate contemporary feminist studies.
References
Aktaş, Ş. (1987). Yakup Kadri Karaosmanoğlu. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Akyüz, K. (2017). Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
Alver, T. (2021). Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Yaban adlı romanında ekofeminizmin izleri. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 4(1), 35-47. https://doi.org/10.47948/efad.851918
Baş, M. K. (2013). Yakup Kadri’nin Romanlarını “Sosyal Kronik” Olarak Okumak Mümkün Müdür?. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Cilt 8, No 1, ss.1003-1032.
Baş, Ş. (2003). Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun Romanlarında Kadın Karakterlerin Anlatımı. Türkbilig, (6), 13-36. https://dergipark.org.tr/tr/pub/turkbilig/issue/52781/696931
Beauvoir, S. (2019). İkinci Cinsiyet. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
Berktay, F. (2022). Tarihin Cinsiyeti. 7. Basım. İstanbul: Metis Yayınları.
Bora, T. (2017). Cereyanlar: Türkiye'de Siyasi İdeolojiler. İstanbul: İletişim Yayınları.
Butler, J. (2019). Cinsiyet Belası: Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi. İstanbul: Metis Yayınları.
Cixous, H., Cohen, K., & Cohen, P. (1976). The laugh of the Medusa. Signs: Journal of women in culture and society, 1(4), 875-893. https://www.journals.uchicago.edu/doi/abs/10.1086/493306
Connell, R.W. (2005). Masculinities. California: University of California Press.
Çetin, A. B. (2018). Yakup Kadri’nin Kiralık Konak romanında “gündelik hayat” ın izleri üzerine bir değerlendirme. Türkoloji Dergisi, 22(1), 1-21. https://doi.org/10.1501/Trkol_0000000290
Dalaman, Z. B. & Metin, S. (2024). Selma Rıza: Osmanlı Kadın Hareketi’nde Kaleminden Kadın Hakları Mücadelesine Etkin Rolü ve Mirası. İçinde Z. B. Dalaman, G. Ak (Eds.), Sınırları Aşanlar: Osmanlı İmparatorluğu ve Erken Türkiye Cumhuriyeti’nin Öncü Kadınları içinde (ss. 61-88). Ati Yayınları.
Dalaman, Z. B. (2021). Osmanlı Toplumu Son Döneminde Kadın Dergileri ve Feminist Uyanış. Z. B. Dalaman (Ed.), Küreselleşen Dünyada Kadın ve Siyaset II içinde (ss. 11-22). Transnational Press.
Enginün, İ. (2006). Yeni Türk Edebiyatı Tanzimat'tan Cumhuriyet'e. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Evin, A. Ö. (2004). Türk Romanının Kökenleri ve Gelişimi. Agora Kitaplığı.
Foucault, M. (2019). İktidarın gözü (F. Keskin, Çev.) (5. Baskı.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları
Fraser, N. (2024). Rethinking the Public Sphere: A Contribution to the Critique of Actually Existing Democracy 1. İçinde New Critical Writings in Political Sociology (ss. 489-513). Routledge.
Gilbert, S. M., & Gubar, S. (2020). Tavan Arasındaki Deli Kadın.: Kadın Yazar ve 19. YY’da Edebi İmgelem. Aylak Adam Düşünce.
hooks, b. (2022). Feminizm Herkes İçindi: Tutkulu Politika. BGST Yayınları.
İkdam Gazetesi, 20 Ocak 1921.
Irigaray, L. (2024). Bir Olmayan O Cinsiyet. Otonom Yayınevi.
Kandiyoti, D. (2015). Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar: Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler. İstanbul: Metis Yayınları.
Kandiyoti, D. (1988). Bargaining with patriarchy. Gender & society, 2(3), 274-290. https://doi.org/10.1177/089124388002003004
Kaplan, M. (1997). Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar 1. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Karaosmanoğlu, Y. K. (1966). Sodom ve Gomore. İletişim Yayınları.
Karaosmanoğlu, Y. K. (1972). Ankara. Remzi Kitabevi. İstanbul.
Karaosmanoğlu, Y. K. (1940). Okun Ucundan – Nesirler. Remzi Kitabevi. İstanbul.
Karpat K. (2009). Osmanlıdan Günümüze Edebiyat ve Toplum. Timaş Yayınları, İstanbul.
Kerman, Z. (1998). Yeni Türk Edebiyatı İncelemeleri. Ankara: Akçağ Yayınları.
Kristeva, J. (1980). Pouvoirs de l’horreur. Essai sur l’abjection. Editions du Seuil
Kudret, C. (1987). Türk Edebiyatında Hikâye ve Roman 2. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
Kuzgun, M. (2019). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Yakup Kadri’nin Kadınlığa Bakışını Değerlendirmek. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı. Sayı:27. ss. 57-72 https://doi.org/10.1177/089124388002003004
Mardin, Ş. (1991). Türk Modernleşmesi (Makaleler). İstanbul: İletişim Yayınları.
Metin, S. (2024). Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Kadın Hareketinin Dönüşümü: Selma Rıza'nın Eserleri ve Mücadelesi Üzerine Bir İnceleme (Tez No. ) [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Topkapı Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
Millett, K. (1970). Sexual Politics. New York: Doubleday.
Moi, T. (1995). Sexual, textual politics. London: Routledge.
Moran, B. (1983). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış I. İstanbul: İletişim Yayınları.
Moran, B. (2002). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.
Naci, F. (2005). Yüzyılın 100 Romanı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Naci, F. (2012). Türk Romanında Ölçüt Sorunu. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Özön, M. N. (1985). Türkçede Roman. İstanbul: İletişim Yayınları.
Parla, J. (1990). Babalar ve oğullar: Tanzimat romanının epistemolojik temelleri. İstanbul: İletişim Yayınları.
Peterson, K. H. & Rutherford, A. (Eds.) (1986). A Double Colonization: Colonial and Post-colonial Women's Writing. Oxford: Dangaroo Press.
Plumwood, V. (2023). Feminizm ve Doğaya Hükmetmek. Metis Yayınları.
Showalter, E. (1977). A Literature of Their Own: British Women Novelists from Brontë to Lessing. Princeton: Princeton University Press.
Showalter, E. (1985). The New Feminist Criticism: Essays on Women, Literature, and Theory. New York: Pantheon Books.
Spivak, G. C. (2023). Madun Konuşabilir mi? İstanbul: Dipnot Yayınları.
Taha Toros Arşivi (2024). Selma Rıza Mektupları. Marmara Üniversitesi. Belge No: 001550506007.
Timur, T. (1991). Osmanlı-Türk Romanında Tarih, Toplum ve Kimlik. İstanbul: Afa Yayınları.
Toprak, Z. (2014) Türkiye’de Kadın Özgürlüğü ve Feminizm (1908-1935). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Woolf, V. (2020). Kendine Ait Bir Oda (E.T. Özkülahçı, Çev.) İstanbul: İndigo Yayınları (Orijinal çalışma basım tarihi 1929).
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Zeynep Banu Dalaman, Sema Metin
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
