Foucault ve Agamben'in Biyopolitika Kavramsallaştırması: İktidar ve Yaşam İlişkisi Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.15786306Anahtar Kelimeler:
biyopolitika, iktidar ilişkileri, Michel Foucault, Giorgio Agamben, yönetimsellik, çıplak hayat, modern devlet, beden politikalarıÖzet
Bu çalışma, biyopolitika kavramı çerçevesinde iktidar ve yaşam arasındaki ilişkiyi Michel Foucault ve Giorgio Agamben'in teorik yaklaşımları üzerinden karşılaştırmalı olarak incelemektedir. Siyaset teorisi, sosyoloji, felsefe ve biyoloji alanlarının kesişiminde yer alan biyopolitika kavramı, iktidarın beden ve yaşam üzerindeki denetim mekanizmalarını ifade etmektedir. Bu kavram, modern devletin vatandaşlarının yaşamını nasıl düzenlediğini ve yönettiğini anlamak için önemli bir analitik araç sunmaktadır. Sosyal bilimler literatüründe özellikle Paul Rabinow ve Nikolas Rose'un çalışmalarıyla önem kazanan kavram, hukuk, uluslararası ilişkiler, demografi ve tıp tarihi gibi farklı disiplinlerde geniş bir araştırma alanı oluşturmuştur. Araştırma, biyopolitikanın tarihsel süreçteki dönüşümünü ve modern dönemdeki yansımalarını analiz ederken, özellikle Foucault ve Agamben'in farklılaşan yaklaşımlarına odaklanmaktadır. Foucault, yönetimsellik ilkesi çerçevesinde iktidarın öldürme stratejisinden yaşatma stratejisine evrildiğini vurgularken, Agamben biyoiktidarın antik dönemden beri var olduğunu ve "çıplak hayat"ın biyosiyasetin merkezinde yer aldığını savunmaktadır. Bu iki düşünürün yaklaşımları arasındaki temel fark, biyopolitikanın tarihsel kökenlerine ve işleyiş mekanizmalarına dair farklı yorumlarında yatmaktadır. Foucault, modern devletin ortaya çıkışıyla birlikte biyopolitikanın yeni bir form kazandığını öne sürerken, Agamben bu durumu Batı siyasal geleneğinin özünde var olan bir mantığın modern tezahürü olarak değerlendirmektedir. Çalışma aynı zamanda, günümüz teknolojik gelişmeleri ve küresel kapitalist sistem içerisinde biyopolitikanın aldığı yeni formları tartışmakta, iktidar-birey ilişkisinin değişen dinamiklerini analiz etmektedir. Özellikle dijital gözetim teknolojileri, biyometrik kontrol sistemleri ve yapay zekâ uygulamalarının yaygınlaşması, biyopolitik denetim mekanizmalarının kapsamını ve etkisini önemli ölçüde genişletmiştir. Bu bağlamda, çalışma modern toplumlarda bireyin bedeni ve yaşamı üzerindeki iktidar pratiklerinin nasıl dönüştüğünü ve bu dönüşümün toplumsal, siyasal ve etik sonuçlarını derinlemesine incelemektedir.
Referanslar
Agamben, G. (1998), Homo sacer: Sovereign power and bare life. Daniel Heller Roazen (çev.), California: Stanford University Press.
Agamben, G. (2005), State of exception. Kevin Attell (çev.), Chicago & London: The University of Chicago Press.
Agamben, G. (2017). Kutsal insan: Egemen iktidar ve çıplak hayat. Çev. İ. Türkmen. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Aksoy, M. U. (2016). Giorgio Agamben: Mesihçi bir siyaset felsefesinde kutsal insan ve istisna. Uludağ University Faculty of Arts and Sciences Journal of Philosophy, Fall (27), 43-58.
Arán, M., & Peixoto Júnior, C. A. (2007). Vulnerability and bare life: Bioethics and biopolitics today. Revista de Saúde Pública, 41, 849-857.
Bal Sokhi-Bulley, B. (2014). Yönetimsellik: Michel Foucault Düşüncesi Üzerine Notlar. Critical Legal Thinking. https://criticallegalthinking.com/2014/12/02/governmentality-notes-thought-michel-foucault/, erişim tarihi: 12.04.2025.
Baştürk, E. (2013). Bir kavram iki düşünce: Foucault’dan Agamben’e biyopolitikanın dönüşümü. Alternatif Politika, 5(3), 242-265.
Buchanan, I. (2022). Biopolitics, Discipline and Governmentality. In: Das, S.S., Pratihar, A.R. (Eds.), In. Technology, Urban Space and the Networked Community (1-28). Palgrave Macmillan, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-88809-1_1.
Dutlu, D., & Arı , M. (2020). Foucault ve Agamben düzleminde biyo-politika. Fiscaoeconomia, 4(1), 159 174.
Eroğlu, H. Ö. (2016). Foucault'nun iktidarları. Amme İdaresi Dergisi, 49(2), 39-54.
Foucault, M. (2016a). Özne ve iktidar. Çev. I. Ergüden ve O. Akınhay. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Foucault, M. (2016b). Entelektüelin siyasi işlevi. Çev. I. Ergüden, O. Akınhay ve F. Keskin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Foucault, M. (2017). Cinselliğin tarihi. Çev. H. U. Tanrıöver. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Foucault, M. (2018). Toplumu savunmak gerekir. Çev. Ş. Aktaş. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Genel, K. (2006), The question of biopower: Foucault and Agamben. Rethinking Marxism, 18:1, 43-62. https://doi.org/10.1080/08935690500410635
Gora, O. (2014). Biyopolitika. Sosyoloji Dergisi, Sayı / Vol:30, 129-135.
Humphreys, S. (2006). Legalizing lawlessness: On Giorgio Agamben’s state of exception. European Journal of International Law, 17(3): 677-687.
Kalan, Ö. (2014). Foucault'un biyopolitika kavramı bağlamında moda ve beden: Vouge dergisi üzerinden bir söylem analizi. Selçuk İletişim, 8(3), 140-162.
Kaşbaş, H. (2016). İstisna hali. Mukaddime, 7(2): 410-414.
Keskin, F. (2016). Özne ve İktidar. F. Keskin (Der.), Özne ve İktidar: Seçme Yazılar 2 içinde. Ayrıntı Yayınları, İstanbul, s. 11-24.
Koopman, C. (2018). Infopolitics, biopolitics, anatomopolitics. Graduate Faculty Philosophy Journal, Volume 39, Number 1.
Lemke, T. (2002) Foucault, governmentality, and critique. Rethinking Marxism, 14:3, 49-64. https://doi.org/10.1080/089356902101242288.
Lemke, T. (2005). “A zone of ındistinction”- A critique of Giorgio Agamben’s concept of biopolitics. Outlines. Critical Social Studies, 7(1): 3-13.
Lemke, T. (2017). Biyopolitika. Çev. U. Özmakas. İstanbul: İletişim Yayınları.
Lemm, V., & Vatter, M. (2017). Michel Foucault’s perspective on biopolitics. In Handbook of Biology and Politics (40-52), Edward Elgar Publishing.
Mills, C. (2016). Biopolitics and the concept of life. Biopower: Foucault and beyond, 82-101, Chicago University Press.
Ojakangas, M. (2005). Impossible dialogue on bio-power: Agamben and Foucault, Foucault Studies, 5-28.
Özmakas, U. (2016). Biyopolitika kavramına dair bir soruşturma (Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
Özpolat, G. (2015). Türkiye’de biyopolitikanın ölü doğuşu: Türkçe akademik yazın alanında biyopolitika kavramının alımlanma biçimleri, Modus Operandi, 2, 131-158.
Özpolat, G. (2017). Between Foucault and Agamben: An overview of the problem of euthanasia in the context of biopolitics. Beytulhikme An International Journal of Philosophy, 7(2), 15-31.
Rabinow, P., & Rose, N. (2006). Biopower today, BioSocieties, 1(2), 195-217.
Rose, N. (2001). Biopolitics in the twenty first century—Notes for a research agenda. Distinktion: Scandinavian Journal of Social Theory, 2(3), 25-44.
Salzani, C. (2021). Foucault and Agamben on sovereignty: Taking life, letting live, or making survive. Reading Texts on Sovereignty: Textual Moments in the History of Political Thought. London: Bloomsbury Academic, 171-178.
Schinkel, W. (2010). From zoēpolitics to biopolitics: Citizenship and the construction of ‘society’. European Journal of Social Theory, 13(2), 155-172.
Snoek, A., & Fry, C. L. (2015). Lessons in biopolitics and agency: Agamben on addiction, The New Bioethics, 21(2), 128-141.
Swiffen, A. (2012). Derrida contra Agamben: Sovereignty, biopower, history, Societies, 2(4), 345-356.
Van den Berge, L. (2020). Biopolitics and the coronavirus: Foucault, Agamben, Zizek, Neth. J. Legal. Phil., 49, 3.
Wallenstein, S. O., & Nilsson, J. (2013). Foucault, biopolitics, and governmentality. Södertörns Högskola.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 CEREN AVCİL
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
